Τι Είναι Ο Οισοφάγος Barrett
Ο οισοφάγος Barrett είναι μια παθολογική κατάσταση στην οποία το φυσιολογικό πλακώδες επιθήλιο του κατώτερου οισοφάγου αντικαθίσταται από κυλινδρικό επιθήλιο, παρόμοιο με αυτό του στομάχου. Αυτή η μεταπλασία προκύπτει ως “απάντηση” στη χρόνια ερεθιστική δράση των γαστρικών υγρών, κυρίως λόγω γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ).
Η αλλοίωση αυτή θεωρείται προκαρκινική, δηλαδή ενώ δεν είναι κακοήθης αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου! Αν και η πάθηση δεν προκαλεί πάντα άμεσα συμπτώματα ή επιπλοκές, η έγκαιρη διάγνωση και παρακολούθηση έχουν καθοριστική σημασία για την εξέλιξη της νόσου.
Ποια Είναι Τα Συμπτώματα Του Οισοφάγου Barrett
Ο οισοφάγος Barrett δεν προκαλεί ειδικά συμπτώματα από μόνος του, ως κατάσταση δηλαδή θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ασυμπτωματική. Ωστόσο, τα περισσότερα άτομα εμφανίζουν συμπτώματα τα οποία σχετίζονται με τη χρόνια ΓΟΠ, όπως είναι τα παρακάτω:
- Η καούρα (πίεση ή κάψιμο πίσω από το στέρνο)
- Οι αναγωγές (ανέβασμα όξινων υγρών στον λαιμό ή το στόμα)
- Η δυσκολία ή ο πόνος κατά την κατάποση (δυσκαταποσία)
- Ο χρόνιος βήχας ή το βράγχος φωνής
- Ο πόνος στο στήθος ο οποίος δεν σχετίζεται με καρδιολογικά αίτια
Σε κάποιες περιπτώσεις, όταν απουσιάζουν συγκεκριμένα συμπτώματα που συνδέονται άμεσα με τον οισοφάγο Μπάρετ, η πάθηση μπορεί να διαγνωστεί τυχαία κατά τη διάρκεια ενδοσκόπησης για κάποιον άλλον λόγο.
Αίτια Και Παράγοντες Κινδύνου
Ο κυριότερος αιτιολογικός παράγοντας για την εμφάνιση οισοφάγου Μπάρετ είναι η μακροχρόνια και ανεπαρκώς ελεγχόμενη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ). Οι παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης οισοφάγου Barrett είναι οι εξής κατά σειρά βαρύτητας:
- Η χρόνια ΓΟΠ (ιδιαίτερα όταν διαρκεί πάνω από 5 χρόνια)
- Η παχυσαρκία (κυρίως άνθρωποι με αυξημένο σπλαχνικό λίπος)
- Το φύλο και η ηλικία (είναι πιο συχνός σε άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών)
- Το κάπνισμα (όσοι καπνίζουν έχουν αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης της νόσου)
- Το οικογενειακό ιστορικό Barrett ή καρκίνου του οισοφάγου
Πώς Γίνεται Η Διάγνωση
Σε πολλές περιπτώσεις, η διάγνωση του οισοφάγου Barrett γίνεται εντελώς τυχαία, κατά τη γαστροσκόπηση προκειμένου να διερευνηθεί η συμπτωματολογία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Η επιβεβαίωση ύπαρξης της νόσου γίνεται αποκλειστικά μέσω ενδοσκόπησης ανώτερου πεπτικού και με τη λήψη βιοψιών. Κατά την ενδοσκόπηση, ο γαστρεντερολόγος μπορεί να παρατηρήσει χαρακτηριστική ερυθρότητα στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Οι βιοψίες αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει εντερικού τύπου μεταπλασία, με ή χωρίς δυσπλασία.
Υπάρχει Κίνδυνος Για Καρκίνο;
Ο οισοφάγος Barrett και ο καρκίνος συνδέονται σε μεγάλο βαθμό, καθώς ο οισοφάγος Μπάρετ θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, χωρίς να σημαίνει πως θα οδηγήσει πάντα σε καρκίνο. Η συχνότητα εξέλιξης σε αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου είναι μικρή (1 στους 100) αλλά υπαρκτή, ιδιαίτερα όταν υπάρχει δυσπλασία. Η τακτική ενδοσκοπική παρακολούθηση, συνεπώς, είναι απαραίτητη για την έγκαιρη παρέμβαση του γιατρού, σε περίπτωση υποψίας αδενοκαρκινώματος.
Τα στάδια εξέλιξης είναι:
- Η μεταπλασία χωρίς δυσπλασία – Χαμηλός κίνδυνος
- Η χαμηλόβαθμη δυσπλασία (LGD) – Μέτριος κίνδυνος
- Η υψηλόβαθμη δυσπλασία (HGD) – Υψηλός κίνδυνος
- Το αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου – Καρκίνος με κακή πρόγνωση αν δεν εντοπιστεί έγκαιρα
Αντιμετώπιση Και Θεραπευτικές Επιλογές
Η θεραπευτική προσέγγιση, η οποία μπορεί να αποτελείται από συντηρητικές ή επεμβατικές μεθόδους, εξαρτάται από το στάδιο της βλάβης και την παρουσία ή μη δυσπλασίας. Οι βασικοί στόχοι είναι:
- Ανακούφιση του ασθενή από τα συμπτώματα της ΓΟΠ
- Σταθεροποίηση ή υποχώρηση της μεταπλασίας
- Πρόληψη εξέλιξης σε καρκίνο
Συντηρητική Αντιμετώπιση
Η συντηρητική προσέγγιση ενδείκνυται για ασθενείς χωρίς δυσπλασία ή με χαμηλόβαθμη δυσπλασία και μπορεί να περιλαμβάνει:
- Αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs): Πρόκειται για φάρμακα όπως η ομεπραζόλη, που μπορούν να μειώσουν σημαντικά την έκκριση οξέος η οποία συνδέεται άμεσα με την ανάπτυξη του οισοφάγου Barrett.
- Αλλαγές στον τρόπο ζωής: Η απώλεια βάρους, η αποφυγή του καπνίσματος και του αλκοόλ, καθώς και η αποφυγή τροφών οι οποίες προκαλούν παλινδρόμηση είναι οι βασικές οδηγίες που δίνονται σε έναν ασθενή με οισοφάγο Μπάρετ στα αρχικά στάδια για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την καλύτερη αντιμετώπιση του συνδρόμου.
- Τακτική παρακολούθηση με ενδοσκοπήσεις: Σε ασθενείς με Barrett συστήνεται να γίνεται ενδοσκόπηση κάθε 3-5 χρόνια, ανάλογα πάντα με το στάδιο στο οποίο βρίσκεται το σύνδρομο.
Χειρουργική Αντιμετώπιση
Σε περιπτώσεις με υψηλόβαθμη δυσπλασία ή αρχόμενο καρκίνο, προτιμώνται ενδοσκοπικές ή χειρουργικές επεμβάσεις, σε συνδυασμό ή μη με ακτινοθεραπεία ή χημειοθεραπεία. Οι βασικές επεμβάσεις είναι παρακάτω:
- Ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή (EMR): Κατά την επέμβαση αυτή πραγματοποιείται αφαίρεση της πάσχουσας περιοχής ενδοσκοπικά.
- Τεχνική HALO (Halo Radiofrequency Ablation – RFA): Στην περίπτωση αυτή γίνεται εξάχνωση της μεταπλασμένης περιοχής με θερμότητα ενδοσκοπικά.
- Επεμβάσεις ΓΟΠ – Αντιπαλινδρομικές (επέμβαση LINX ή λαπαροσκοπική θολοπλαστική κατά Nissen): Οι επεμβάσεις αυτές συστήνονται σε επιλεγμένους ασθενείς με σοβαρή ΓΟΠ. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ασθενείς επιθυμούν την οριστική απαλλαγή από τα συμπτώματα τα οποία προκαλεί η ΓΟΠ, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η καθημερινότητα και η ποιότητα της ζωής τους. Συνεπώς, επιλέγουν μία αντιπαλινδρομική επέμβαση προκειμένου να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και να υπάρξει πρόληψη για την ανάπτυξη του οισοφάγου Barrett ή άλλων σοβαρότερων προβλημάτων.
Διατροφή Για Ασθενείς Με Barrett Οισοφάγο
Η διατροφή παίζει καθοριστικό ρόλο στον έλεγχο των συμπτωμάτων της ΓΟΠ και, κατά συνέπεια, στην πορεία του Barrett. Υπάρχουν διάφορες τροφές και ποτά που αντενδείκνυνται και συστήνεται να καταναλώνονται.
Τι Να Αποφεύγετε
Στη λίστα των “απαγορευμένων” φαγητών και ποτών ανήκουν τα εξής:
- Λιπαρά φαγητά
- Σοκολάτα
- Καφές
- Αλκοόλ
- Μέντα
- Ντομάτες
- Κρεμμύδια
- Ανθρακούχα ποτά
Τι Να Προτιμάτε
Σε ασθενείς με οισοφάγο Μπάρετ συστήνονται τα παρακάτω:
- Τροφές χαμηλές σε λιπαρά
- Μαγειρεμένα λαχανικά
- Μη όξινα φρούτα (π.χ. μπανάνα, μήλο)
- Τροφές με φυτικές ίνες και προβιοτικά
Συμβουλές
Πέρα από τις τροφές και τα ποτά τα οποία συστήνεται να μην καταναλώνονται ή είναι καλό να ενταχθούν στη διατροφή ενός ασθενή με οισοφάγο Barrett, συστήνεται και:
- Αποφυγή καπνίσματος
- Ανύψωση της κεφαλής του κρεβατιού
- Απώλεια βάρους ανά περιπτώσεις
- Αποφυγή μεγάλων ποσοτήτων φαγητού, προτίμηση μικρών και συχνών γευμάτων
- Αποφυγή κατάκλισης και ύπνου αμέσως μετά το φαγητό
Ο Δρ. Στέφανος Λαζαρίδης είναι Γενικός Χειρουργός και Λαπαροσκόπος Χειρουργός και βρίσκεται στη διάθεσή σας για να σας δώσει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες και να απαντήσει στα ερωτήματά σας σχετικά με τον οισοφάγο Barrett. Μάθετε τι είναι, ποια συμπτώματα συνοδεύουν την πάθηση, από τι προκαλείται και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Πραγματοποιήστε την επικοινωνία σας με τον γιατρό και κλείστε ραντεβού στο ιατρείο του στο Μαρούσι.
Συχνές Ερωτήσεις
Πώς Η Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση (ΓΟΠ) Προκαλεί Μπάρετ;
Η συνεχής παλινδρόμηση οξέων από το στομάχι στον οισοφάγο προκαλεί μικροτραυματισμούς στο επιθήλιο. Με την πάροδο του χρόνου, το σώμα επιχειρεί να προστατευτεί μετατρέποντας το επιθήλιο σε πιο ανθεκτικό, τύπου εντέρου. Αυτή η διαδικασία λέγεται μεταπλασία και οδηγεί στον οισοφάγο Barrett.
Έχω ΓΟΠ. Αυτό Σημαίνει Ότι Θα Αναπτύξω Και Σύνδρομο Barrett;
Παρά το γεγονός ότι ο οισοφάγος Μπάρετ συνδέεται σε πολύ μεγάλο βαθμό με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, δεν είναι “κανόνας” πως όσοι ασθενείς έχουν ΓΟΠ θα αναπτύξουν και Barrett. Ωστόσο, λόγω του ότι θεωρούνται άτομα με αυξημένο κίνδυνο, συστήνεται η τακτική παρακολούθηση της πάθησης και η τήρηση των οδηγιών του γιατρού για την αντιμετώπισή της, προκειμένου να προληφθεί κατά τον δυνατόν η εξέλιξή της σε Μπάρετ.
Ο Οισοφάγος Barrett Εξελίσσεται Σε Καρκίνο Οισοφάγου;
Το να αναπτυχθεί καρκίνος οισοφάγου λόγω ύπαρξης οισοφάγου Μπάρετ είναι πιθανό μεν, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως συμβαίνει πάντα. Το κατά πόσο είναι αυξημένος ο κίνδυνος ή όχι εξαρτάται από την παρουσία και τον βαθμό δυσπλασίας. Η τακτική παρακολούθηση και οι επεμβατικές θεραπείες μπορούν να προλάβουν την εξέλιξη της νόσου σε οισοφαγικό καρκίνο.
Μπορεί Να Προληφθεί Ο Οισοφάγος Barrett;
Η πρόληψη εστιάζει στον έλεγχο της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (ΓΟΠ). Αυτό σημαίνει έγκαιρη χρήση φαρμάκων, αποφυγή κακών συνηθειών διατροφής, έλεγχος σωματικού βάρους και τακτικός ενδοσκοπικός έλεγχος σε άτομα υψηλού κινδύνου. Δεν υπάρχει απόλυτος τρόπος πρόληψης, αλλά ο κίνδυνος μπορεί να μειωθεί σημαντικά.
