Τι είναι η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση;
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ή αλλιώς γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος, αποτελεί μια χαρακτηριστική νόσο της εποχής μας. Πρόκειται για μια κοινή πάθηση, με ενοχλητικά σημεία και συμπτώματα, η οποία μπορεί να επιφέρει σημαντικές παρενέργειες στον ασθενή. Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισής της τα τελευταία χρόνια οφείλεται:
- Στο σύγχρονο τρόπο ζωής και διατροφής (γρήγορα γεύματα, λιπαρά φαγητά, κάπνισμα, αλκοόλ, παχυσαρκία, καθιστική ζωή).
- Στην ευκολότερη διάγνωσή της, αφού η γαστροσκόπηση έχει γίνει ιδιαίτερα προσιτή.
- Στη συχνή, παρατεταμένη και πολλές φορές άσκοπη χρήση των φαρμάκων για την παλινδρόμηση (π.χ, losec).
Αυτό που συμβαίνει στην παλινδρομική νόσο κατά κυριολεξία είναι η επιστροφή του περιεχομένου του στομάχου στον οισοφάγο (γαστρικά όξινα υγρά, χολή, φαγητό).
Ποια είναι τα αίτια της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης;
Μεταξύ στομάχου και οισοφάγου, ένας σύνθετος μηχανισμός λειτουργεί ως βαλβίδα και αποτρέπει την επιστροφή του γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο: ο κατώτερος οισοφαγικός σφιγκτήρας. Κατά τη φυσιολογική του λειτουργία, ο σφιγκτήρας αυτός χαλαρώνει (χάλαση) όταν καταπίνουμε, επιτρέποντας τη δίοδο του βλωμού (μπουκιάς) από τον οισοφάγο στο στόμαχο.
Το ίδιο συμβαίνει και κατά τις ερυγές (ρέψιμο) και τον εμετό, επιτρέποντας την αντίστροφη ροή. Αντίθετα, ο σφιγκτήρας αυτός παραμένει κλειστός όλη την υπόλοιπη ώρα, εμποδίζοντας την παλινδρόμηση (επιστροφή) του γαστρικού περιεχομένου.
Στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ανατομικοί και άλλοι παράγοντες επηρεάζουν τη λειτουργία του κατώτερου οισοφαγικού σφιγκτήρα, όπως:
- Διαφραγματοκήλη
- Παχυσαρκία
- Διατροφή
- Κάπνισμα
- Αλκοόλ
- Ηλικία
- Κληρονομικότητα
Κατά συνέπεια, η βαλβίδα αυτή δε λειτουργεί επαρκώς -ή και καθόλου. Έτσι, το περιεχόμενο του στομάχου μπορεί και παλινδρομεί προς τον οισοφάγο, είτε μόνο του ως οξύ, είτε ως παλινδρόμηση φαγητού, ή και τα δύο.
Συνηθέστερα, όμως, είναι ένας συνδυασμός παραγόντων που έχουν ως αποτέλεσμα την ανεπάρκεια του σφιγκτήρα και κατά συνέπεια τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Συμπτώματα
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Συμπτώματα
Συχνότερο σύμπτωμα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης είναι ο οπισθοστερνικός καύσος, γνωστός στην καθομιλουμένη ως καούρα. Πρόκειται για μια από τις πρώτες ενδείξεις, οι οποίες κρούουν των κώδωνα του κινδύνου για παλινδρομική νόσο. Άλλα συμπτώματα της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης αποτελούν τα εξής:
- Οπισθοστερνικό άλγος: Πόνος στο στήθος, που πολλές φορές μοιάζει με καρδιακό άλγος.
- Δυσκαταποσία: Η παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο μπορεί να προκαλέσει φλεγμονή. Με τη σειρά της, η φλεγμονή προκαλεί δυσκινησία στον οισοφάγο. Αυτό μπορεί να εκφραστεί κι ως αίσθημα κόμπου στο λαιμό.
- Αναπνευστικά προβλήματα: Πολλές φορές μοιάζουν με άσθμα ή προκαλούν ασθματικού τύπου αλλοιώσεις στους πνεύμονες.
- Βραχνάδα φωνής: Οι φωνητικές χορδές επηρεάζονται άμεσα.
- Χαλασμένα δόντια: Η οδοντοστοιχία του ασθενούς διαβρώνεται, από τα οξέα που μπορεί να φτάσουν ως στο στόμα. Αυτά μπορεί να είναι είτε υγρά είτε αέρια.
Σύνδρομο Barrett
Σύνδρομο Barrett
Μια από τις πιο σοβαρές παρενέργειες της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, το σύνδρομο Barrett περιγράφει την κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα του οισοφάγου αλλάζουν. Ο οργανισμός ανταποκρίνεται στις φλεγμονές που προκαλούν τα όξινα υγρά αλλάζοντας τα κύτταρα του κατώτερου οισοφάγου με κύτταρα που είναι φτιαγμένα για να αντέχουν αυτές τις συνθήκες. Αυτά είναι τα κύτταρα του λεπτού εντέρου. Η αλλαγή αυτή είναι προκαρκινική. Δηλαδή, ενώ δεν είναι κακοήθης εξ ορισμού, η πιθανότητα να εμφανιστεί κακοήθεια στο μέλλον είναι αυξημένη. Η διάγνωση του οισοφάγου Barrett, αποτελεί ισχυρή ένδειξη χειρουργικής αντιμετώπισης της γαστρο-οισοφαγικής παλινδρόμησης, αφού γαστροσκοπικά αφαιρεθεί η βλάβη.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Εφόσον υπάρχουν συμπτώματα, απαιτείται γαστρεντερολογικός έλεγχος με γαστροσκόπηση. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται εάν υπάρχουν:
- Ορατές μεταβολές (οισοφαγίτιδα) που επιβεβαιώνουν την παλινδρόμηση.
- Ανατομικοί λόγοι για την παλινδρόμηση.
Ταυτόχρονα, λαμβάνονται βιοψίες για ιστολογικό έλεγχο φλεγμονής της περιοχής ή ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού (H. Pylori).
Αρκετές φορές, ωστόσο, η γαστροσκόπηση δε δείχνει ξεκάθαρα σημάδια παλινδρόμησης γαστρικού υγρού στον οισοφάγο, παρά την έντονη, χρόνια ή συμβατή συμπτωματολογία του ασθενούς. Η ακριβής διάγνωση τίθεται μετά 24ωρης μέτρησης p.H. (οξύτητας) του οισοφάγου, ή πεχαμετρία οισοφάγου, όπως είναι γνωστή. Κατά την εξέταση, τοποθετείται στον οισοφάγο του ασθενούς ένα λεπτό σωληνάκι από τη μύτη. Αυτό μετράται η οξύτητα των υγρών του οισοφάγου μέσα σε ένα 24ωρο σε διάφορα σημεία του οισοφάγου. Ταυτόχρονα, ο ασθενής σημειώνει την ώρα που νιώθει ενόχληση ώστε να μπορούμε όχι μόνο να εντοπίσουμε τις στιγμές παλινδρόμησης, αλλά και να τις συσχετίσουμε με τα συμπτώματα του ασθενούς.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο χρησιμοποιείται για να διαγνώσει την ύπαρξη παλινδρόμησης, αλλά και τη συσχέτιση των συμπτωμάτων με την οξύτητα την κάθε στιγμή της ημέρας. Η διαγνωστική ακρίβεια της μεθόδου είναι η υψηλότερη από αυτές που διαθέτουμε σήμερα.
Εναλλακτικά της κλασσικής πεχαμετρίας μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τη μέθοδο Bravo, όπου με μια γαστροσκόπηση τοποθετείται μια μικρή κάψουλα – μέγεθος χαπιού – στην άκρη του οισοφάγου πριν την είσοδο στο στόμαχο. Η κάψουλα αυτή μετράει την οξύτητα του περιεχομένου του οισοφάγου και αποβάλλεται σε 48-96 ώρες μόνη της με τα κόπρανα. Δεν απαιτείται νέα γαστροσκόπηση για την αφαίρεσή της. Η μέθοδος Bravo πλεονεκτεί της κλασσικής μεθόδου, όσον αφορά στην άνεση του ασθενούς καθώς δεν υπάρχει σωληνάκι στη μύτη, ωστόσο είναι λιγότερο ακριβής καθώς μετράει την οξύτητα μόνο σε ένα σημείο του οισοφάγου, ενώ δεν μπορεί να εντοπίσει την παλινδρόμηση μη όξινων υγρών.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Μανομετρία Οισοφάγου
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Μανομετρία Οισοφάγου
Εξίσου σημαντική εξέταση με την γαστροσκόπηση και την πεχαμετρία (ph-μετρία) είναι η μανομετρία του οισοφάγου. Η εξέταση αυτή, παρόλο που δεν χρησιμοποιείται για την διάγνωση της παλινδρόμησης, ολοκληρώνει τον απαραίτητο προεγχειρητικό έλεγχο σε κάθε ασθενή που πρόκειται να υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση για την πάθηση αυτή.
Η υψηλής ανάλυσης μανομετρία του οισοφάγου καταγράφει την κινητικότητα του οισοφάγου και τις πιέσεις που αναπτύσσονται τόσο κατά μήκος του, όσο και στην γαστροοισοφαγική βαλβίδα, κατά την διάρκεια της κατάποσης. Διαρκεί περίπου 10-15 λεπτά και περιλαμβάνει την τοποθέτηση ενός λεπτού σωλήνα στον οισοφάγο.
Η σημασία της δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά, καθώς με βάση την μανομετρία επιλέγουμε τόσο τον τύπο της επέμβασης για κάθε ασθενή, όσο και τις παραμέτρους της κάθε επέμβασης ξεχωριστά, ώστε το αποτέλεσμα να είναι ιδανικό και απροβλημάτιστο. Κυρίως όμως, η μανομετρία οισοφάγου είναι η εξέταση που μπορεί να αποκλείσει την χειρουργική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Φαρμακευτική αγωγή
Τα σύγχρονα φαρμακευτικά μέσα είναι ιδιαίτερα ισχυρά και έχουν μεγάλο βαθμό επιτυχίας στον έλεγχο του οπισθοστερνικού καύσου (καούρες) και της φλεγμονής (οισοφαγίτιδα στην γαστροσκόπηση). Κατά συνέπεια, το σύνολο των ασθενών που πρωτοεμφανίζουν συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης ξεκινάει με μια δοκιμαστική περίοδο φαρμακευτικής αγωγής, συνήθως κάποια πραζόλη. Παράλληλα, πραγματοποιεί κάποιες σημαντικές αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Αυτές περιλαμβάνουν:
- Αποφυγή διαφόρων φαγητών (όξινα, λαδερά, φύλλο ζύμης, ανθρακούχα ποτά κ.α.)
- Περισσότερα μαξιλάρια στον ύπνο, ή και σήκωμα του κεφαλιού του κρεβατιού
- Νηστεία 3-4 ωρών πριν την κατάκλιση
Βασικό μειονέκτημα της φαρμακευτικής αγωγής είναι ότι διαρκεί εφ’ όρου ζωής. Αυτό συνεπάγεται την ανάγκης λήψης χαπιών για πάντα μια ή δύο φορές την ημέρα, καθώς και την αυξημένη πιθανότητα να παρουσιαστούν όλες οι πιθανές επιπλοκές των φαρμάκων αυτών. Ασθενείς νεαρής ηλικίας, οι οποίοι δεν επιθυμούν να λαμβάνουν φάρμακα εφ’ όρου ζωής, προτιμούν την πιο δραστική λύση της χειρουργικής επέμβασης.
Σημαντικό είναι να σημειωθεί ότι η φαρμακευτική αγωγή δε θεραπεύει την παλινδρόμηση. Βελτιώνει σημαντικά τα συμπτώματα, αλλά δε διορθώνει την χαλασμένη γαστροοισοφαγική βαλβίδα ή τη διαφραγματοκήλη. Τα φάρμακα αυτά προκαλούν μείωση της παραγωγής οξέος στο στομάχι και σταματούν τις «καούρες» όσο λαμβάνονται. Το περιεχόμενο του στομάχου, ωστόσο, εξακολουθεί να γυρίζει στον οισοφάγο.
Σημαντική παράμετρο αποτελεί, επίσης, η οικονομική επιβάρυνση της μακροχρόνιας θεραπευτικής αγωγής. Είναι αποδεδειγμένο ότι το κόστος μιας χειρουργικής επέμβασης για την γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση αποσβένεται σε 15-20 χρόνια, ακόμα και με τη χρήση φθηνότερων γενόσημων σκευασμάτων.
Χειρουργική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
Χειρουργική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης
- ασθενείς των οποίων τα συμπτώματα δεν ανταποκρίνονται πλήρως στη φαρμακευτική αγωγή
- νέους σε ηλικία ασθενείς οι οποίοι θα πρέπει να λαμβάνουν φάρμακα για το υπόλοιπο της ζωής τους.
- ασθενείς που δεν επιθυμούν να λαμβάνουν φάρμακα για το υπόλοιπο της ζωής τους.
- οισοφάγος Barrett (σχετική ένδειξη
- Η λαπαροσκοπική θολοπλαστική (κατά Nissen)
- Το σύστημα αντιμετώπισης γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης LINX
Ο Δρ. Στέφανος Λαζαρίδης είναι Γενικός Χειρουργός με εξειδίκευση στην Χειρουργική του Ανώτερου Πεπτικού, τις επεμβάσεις παλινδρόμησης και την Χειρουργική Μεταβολισμού και Παχυσαρκίας. Διαθέτει μακρόχρονη εμπειρία και εξειδίκευση σε μεγάλα Πανεπιστημιακά Νοσοκομεία του Λονδίνου όπου εργάστηκε στο βαθμό του Διευθυντή καθιστώντας τον ιδανική επιλογή για κάθε ασθενή που επιθυμεί να πραγματοποιήσει επέμβαση Linx. Μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί του για να κλείσετε το ραντεβού σας.
