Περιεχόμενα
Τι είναι η ΓΟΠ και γιατί δίνουμε φάρμακα
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) είναι η επιστροφή περιεχομένου του στομάχου προς τον οισοφάγο, επειδή η καρδιο-οισοφαγική βαλβίδα (ΚΟΣ) δεν κλείνει σωστά. Το περιεχόμενο μπορεί να είναι οξύ, τροφή ή – σε σπανιότερες περιπτώσεις – χολή. Η επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη επαφή με τον οισοφάγο προκαλεί ερεθισμό, φλεγμονή (οισοφαγίτιδα) και συμπτώματα. Τι είναι η οισοφαγίτιδα;
Η ΓΟΠ είναι από τις συχνότερες και συνεχώς αυξανόμενες παθήσεις του ανώτερου πεπτικού. Κλασικά συμπτώματα είναι ο καύσος (καούρα), οι ξινίλες, η αίσθηση επιστροφής τροφής, ο χρόνιος βήχας, το βράχνιασμα, και σε πιο προχωρημένα στάδια χαλασμένα δόντια, δυσφαγία ή χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις.
Αυτή η δυσλειτουργία μπορεί να οφείλεται σε ανατομικούς ή λειτουργικούς λόγους — όπως διαφραγματοκήλη, αυξημένη ενδοκοιλιακή πίεση, παχυσαρκία, διαταραχές κινητικότητας του οισοφάγου, ή επεμβάσεις όπως το γαστρικό ΄μανίκι (γαστρικό sleeve).
Ο αναλυτικός οδηγός για τη ΓΟΠ έχει όσες πληροφορίες χρειάζεστε.
Τι κάνουν τα φάρμακα για τη ΓΟΠ
Η φαρμακευτική αγωγή είναι η πρώτη γραμμή αντιμετώπισης. Είναι αποτελεσματική στην κλασική όξινη παλινδρόμηση και έχει ρόλο τόσο θεραπευτικό όσο και διαγνωστικό (PPI trial).
Τα φάρμακα μπορούν να:
- μειώσουν την οξύτητα του γαστρικού υγρού
- ανακουφίσουν από καύσο και πόνο
- θεραπεύσουν την οισοφαγίτιδα (με υψηλά ποσοστά επιτυχίας)
- βοηθήσουν στον έλεγχο βλαβών όπως ο οισοφάγος Barrett με σωστή δόση και παρακολούθηση
Τι ΔΕΝ μπορούν να κάνουν τα φάρμακα
- Δεν διορθώνουν τη βαλβίδα ΚΟΣ.
- Δεν σταματούν την παλινδρόμηση ως μηχανικό φαινόμενο.
- Δεν επηρεάζουν χολική ή μικτή παλινδρόμηση (LPR).
- Δεν προσφέρουν οριστική θεραπεία της ΓΟΠ.
Με απλά λόγια:
Τα φάρμακα μειώνουν την οξύτητα των υγρών που επιστρέφουν στον οισοφάγο, κατά συνέπεια τη φλεγμονή και τα συμπτώματα. Δεν διορθώνουν τη βλάβη που προκαλεί την παλινδρόμηση.
Η αιτία (η βαλβίδα) παραμένει η ίδια.
Τα φάρμακα μειώνουν τον ερεθισμό — όχι την παλινδρόμηση.
Και αυτό έχει σημασία ειδικά όταν υπάρχει:
- μεγάλη διαφραγματοκήλη
- χαλαρή βαλβίδα LES
- παλινδρόμηση μετά από sleeve
- νυχτερινή παλινδρόμηση
όπου συχνά χρειάζεται αξιολόγηση για χειρουργική αποκατάσταση, όπως αντιπαλινδρομικές επεμβάσεις, θολοπλαστική Nissen ή σύστημα Linx ή και γαστρική παράκαμψη αν συνυπάρχει παχυσαρκία ή προηγήθηκε επέμβαση sleeve.
Κατηγορίες Φαρμάκων για ΓΟΠ — Τι πραγματικά κάνει το καθένα
Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης βασίζεται σε τέσσερις κύριες κατηγορίες σκευασμάτων. Κάθε κατηγορία έχει διαφορετικό μηχανισμό δράσης, διαφορετική αποτελεσματικότητα και διαφορετικούς περιορισμούς. Δεν κάνουν όλα για όλους τους ασθενείς και δεν λύνουν το ίδιο πρόβλημα.
Αναστολείς Αντλίας Πρωτονίων – PPIs
(Omeprazole, Esomeprazole, Pantoprazole, Rabeprazole)
Τα PPIs αποτελούν την πρώτη γραμμή θεραπείας για τα περισσότερα περιστατικά ΓΟΠ.
Δρουν μειώνοντας την παραγωγή οξέος στο στομάχι σε πολύ μεγάλο βαθμό — άρα, όταν συμβεί παλινδρόμηση, το περιεχόμενο είναι λιγότερο ερεθιστικό. Κατά συνέπεια προσφέρουν συμπτωματική ανακούφιση και σημαντική θεραπευτική δράση στα αποτελέσματα της παλινδρόμησης (οισοφαγίτιδα). Δεν θεραπεύουν ωστόσο την ίδια την παλινδρόμηση – δλδ γαστρικό περιεχόμενο εξακολουθεί να επιστρέφει στον οισοφάγο.
Τι κάνουν καλά
- θεραπεύουν την οισοφαγίτιδα με υψηλά ποσοστά επιτυχίας
- βελτιώνουν καύσο και οπισθοστερνικό πόνο
- προσφέρουν την καλύτερη ανακούφιση στα περισσότερα επεισόδια όξινης ΓΟΠ
- είναι χρήσιμα σε diagnostic PPI trial
Τι είναι το “PPI trial”
Έναρξη δοκιμαστικής θεραπευτικής αγωγής με PPI για 4-6 εβδομάδες και διακοπή.
Αν ο ασθενής βελτιωθεί και τα συμπτώματα δεν επανέλθουν δεν χρειάζεται περαιτέρω έλεγχος. Αν δεν βελτιωθεί ή επανέλθουν απαιτείται περαιτέρω έλεγχος.
Πώς τα παίρνουμε σωστά
Είναι θεραπεία δλδ χρειάζεται καθημερινή λήψη, όχι μόνο επί συμπτωμάτων. Η πλήρης δράση τους επέρχεται μετά από μερικές ημέρες.
- 30 λεπτά πριν το φαγητό, κυρίως το πρωινό.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάζεται δόση 2 φορές/ημέρα.
Περιορισμοί των PPIs
- Δεν διορθώνουν τη βαλβίδα LES.
- Δεν αντιμετωπίζουν χολική παλινδρόμηση.
- Δεν είναι αποτελεσματικά στη φαρυγγολαρυγγική παλινδρόμηση (LPR).
- Τα συμπτώματα συχνά επιστρέφουν μόλις διακοπεί η θεραπεία.
Αν χρειάζονται μεγάλες δόσεις για να σταματήσουν τα συμπτώματα, αυτό συχνά υποδηλώνει μηχανικό πρόβλημα (π.χ. μεγάλη διαφραγματοκήλη, παλινδρόμηση μετά από sleeve, χαλαρό σφιγκτήρα).
Παρενέργειες που ενδιαφέρουν πραγματικά
Κεφαλαλγία, φούσκωμα, αλλαγές στις κενώσεις.
Σε μακροχρόνια λήψη:
- δυνητικές ελλείψεις Β12 και Mg.
- Εμφάνιση πολλαπλών πολυπόδων στομάχου.
Αυξημένος κίνδυνος λοιμώξεων (π.χ. C. difficile) σε ευάλωτους ασθενείς.
Αναστολείς Η2 (H2-blockers) – Famotidine
Μετά την απόσυρση της ρανιτιδίνης, η famotidine είναι ο κύριος εκπρόσωπος της κατηγορίας.
Οι αναστολείς ισταμίνης Η2 (H2-blockers) είναι φάρμακα που μειώνουν την παραγωγή γαστρικού οξέος εμποδίζοντας τη δράση της ισταμίνης στους υποδοχείς H2 των τοιχωματικών κυττάρων στο στομάχι. Έτσι μειώνουν την οξύτητα και ανακουφίζουν από καούρα, συμπτώματα παλινδρόμησης και απλά έλκη στομάχου. Σήμερα χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά, καθώς έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από τους ισχυρότερους αναστολείς αντλίας πρωτονίων (PPIs).
Πότε βοηθούν
- ήπια επεισόδια ΓΟΠ
- ως συμπληρωματική αγωγή σε ασθενείς που ήδη λαμβάνουν PPI
- περιοδική, διαλείπουσα χρήση (“on demand”)
Γιατί είναι κατώτερα από τα PPIs
- μειώνουν λιγότερο το οξύ
- αναπτύσσεται γρήγορα tolerance
- δεν βοηθούν σε σοβαρή οισοφαγίτιδα ή ανατομική ΓΟΠ
Χρήσιμα για συμπτώματα — όχι για θεραπεία.
Αντιόξινα & Αλγινικά (Gaviscon, Maalox κ.λπ.)
Αυτά είναι τα πιο διαδεδομένα φάρμακα που χρησιμοποιούν οι ασθενείς χωρίς συνταγή.
Προσφέρουν άμεση, βραχυπρόθεσμη ανακούφιση αλλά έχουν μικρή θεραπευτική αξία.
Πώς λειτουργούν
Τα αντιόξινα εξουδετερώνουν άμεσα το υδροχλωρικό οξύ του στομάχου. Η δράση τους είναι γρήγορη αλλά σύντομη.
Τα αλγινικά δρουν σχηματίζοντας ένα στρώμα gel όταν έρχονται σε επαφή με το γαστρικό οξύ. Το προστατευτικό αυτό στρώμα επιπλέει πάνω στο περιεχόμενο του στομάχου και λειτουργεί ως φυσικό φράγμα που εμποδίζει την άνοδο του οξέος προς τον οισοφάγο, προσφέροντας ανακούφιση από τα συμπτώματα της ΓΟΠ.
Πότε βοηθούν
- Μετά από βαριά γεύματα.
- Σποραδική χρήση.
- Ήπια συμπτώματα.
- Χρήσιμα και στην εγκυμοσύνη
Πολλά από τα αλγινικά θεωρούνται ασφαλή στην κύηση.
Τι δεν κάνουν
- Δεν επηρρεάζουν την παραγωγή οξέος.
- Δεν θεραπεύουν τη βλάβη στον οισοφάγο.
- Δεν επαρκούν για συχνή/σοβαρή ΓΟΠ.
Παρενέργειες
- Φούσκωμα, διάρροια ή δυσκοιλιότητα ανάλογα με το σκεύασμα.
- Υπερβολική χρήση μπορεί να επιφέρει διαταραχές ηλεκτρολυτών.
Προκινητικά (Domperidone, Metoclopramide)
Τα προκινητικά είναι φάρμακα που ενισχύουν φυσιολογικές συσπάσεις του ανώτερου πεπτικού — κυρίως του στομάχου και του οισοφάγου. Βελτιώνοντας τη ροή του περιεχομένου του στομάχου, επιταχύνουν την κένωση του προς το λεπτό έντερο., μειώνοντας την πιθανότητα παλινδρόμησης προς τον οισοφάγο.
Δεν αλλάζουν την οξύτητα — επηρεάζουν την κινητικότητα.
Πότε χρησιμοποιούνται
- σε συνδυασμό με PPI σε ανθεκτικές περιπτώσεις ΓΟΠ
- σε καταστάσεις όπου υποψιαζόμαστε καθυστερημένη γαστρική κένωση.
Περιορισμοί
- μέτρια δράση
- δεν αποτελούν μακροπρόθεσμη θεραπεία ΓΟΠ
- δεν βοηθούν ή και επιδεινώνουν το πρόβλημα όταν είναι ανατομικό (κήλη, χαλαρός LES, sleeve)
Παρενέργειες
- Domperidone → καρδιακές αρρυθμίες σε ευάλωτους ασθενείς
- Metoclopramide → εξωπυραμιδικά με παρατεταμένη χρήση
Πώς επιλέγουμε φάρμακο (Κλινικός Αλγόριθμος)
Η επιλογή φαρμάκου για τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠ) εξαρτάται από τα συμπτώματα, τη συχνότητα, την ηλικία, τους παράγοντες κινδύνου και — κυρίως — από το αν υπάρχει ανατομικό πρόβλημα που δεν διορθώνεται με φάρμακα.
Ο αλγόριθμος είναι απλός και πρακτικός:
Πρώτη εμφάνιση “τυπικών” συμπτωμάτων ΓΟΠ
Πρακτικά όλοι έχουμε νιώσει κάποια φορά στη ζωή μας συμπτώματα παλινδρόμησης. (καούρα, ξινίλες, αναγωγές, πόνος μετά τα γεύματα). Είναι φυσιολογικό να συμβαίνει ως μια φορά την εβδομάδα. Αν όμως συμβαίνει συχνότερα, μπορεί να υπάρχει πρόβλημα.
Διαγνωστικά και θεραπευτικά υπάρχουν δύο δρόμοι:
A. Δοκιμαστική θεραπεία (PPI trial)
- Χορηγούμε PPI για 4–8 εβδομάδες και διακόπτουμε σταδιακά
- Αν τα συμπτώματα εξαφανιστούν → επιβεβαιώνεται λειτουργική/όξινη ΓΟΠ.
- Δεν απαιτείται κάτι παραπάνω στη φάση αυτή.
Αν τα συμπτώματα επιστρέψουν (έστω και ήπια) μετά τη διακοπή → τότε χρειάζεται έλεγχος ξεκινώντας με γαστροσκόπηση.
B. Άμεση ενδοσκόπηση ← επιλογή ασθενούς
Η δοκιμαστική θεραπεία βάσει συμπτωμάτων είναι ευρέως αποδεκτή και η συχνότερη οδηγία ιατρών σε ασθενείς με τυπική συμπτωματολογία. Υπάρχουν ωστόσο και πολλοί ασθενείς προτιμούν να “γνωρίζουν” από την αρχή.
Σε αυτούς, η γαστροσκόπηση μπορεί να γίνει πριν από οποιαδήποτε θεραπεία.
Άτυπα ή ανησυχητικά συμπτώματα → Πάντα γαστροσκόπηση
Αν υπάρχει:
- βράχνιασμα που επιμένει
- βήχας, “καθαρίσματα”, υποψία LPR
- δυσφαγία
- απώλεια βάρους
- αναιμία
- νυχτερινή παλινδρόμηση
- ή παλινδρόμηση που ξεκίνησε μετά από sleeve
τότε η γαστροσκόπηση είναι απαραίτητη και ξεκινάμε με αυτή.
Τι σημαίνει το αποτέλεσμα της γαστροσκόπησης
Υπάρχουν τέσσερα βασικά σενάρια:
1️⃣ Φυσιολογική γαστροσκόπηση
(κανένα παθολογικό εύρημα, καμία ένδειξη οισοφαγίτιδας)
Δεν αποκλείει ΓΟΠ.
Σημαίνει ότι χρειάζεται περαιτέρω, λεπτομερής λειτουργικός έλεγχος:
- 24ωρη pH/impedance
- μανομετρία
- +/- βαριούχος διάβαση
Ο στόχος: να δούμε αν τα συμπτώματα οφείλονται σε όξινη, μη όξινη, χολική ή ανατομική παλινδρόμηση.
Σε αυτό το σημείο, τα φάρμακα χρησιμοποιούνται μόνο ως διαγνωστικό εργαλείο — όχι ως μακροχρόνια λύση.
2️⃣ Οισοφαγίτιδα (Grade A–D)
Η θεραπεία είναι ξεκάθαρη → PPI 8 εβδομάδες και επανέλεγχος.
[τι είναι η οισοφαγίτιδα]
Μετά την ύφεση:
- Grade A–B → πιθανή step-down θεραπεία
- Grade C–D → πολύ πιθανή ύπαρξη ανατομικού προβλήματος (συνήθως μεγάλη διαφραγματοκήλη)
Σε Grade C–D, συχνά χρειάζεται αξιολόγηση για [αντιπαλινδρομικές επεμβάσεις για ΓΟΠ] ή [θολοπλαστική Nissen].
3️⃣ Οισοφάγος Barrett
Ο οισοφάγος Barrett είναι μια κατάσταση όπου το φυσιολογικό πλακώδες επιθήλιο του οισοφάγου αντικαθίσταται από εντερικού τύπου επιθήλιο (εντερική μεταπλασία) λόγω χρόνιας έκθεσης σε παλινδρομικό οξύ. Η μεταπλασία αυτή δεν είναι καρκίνος, αλλά είναι το υπόστρωμα πάνω στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί δυσπλασία και —σε ορισμένες περιπτώσεις— αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου.
Η δυσπλασία είναι η εξέλιξη της μεταπλασίας σε πιο “ανώριμο” και ασταθές επιθήλιο. Είναι ο καθοριστικός παράγοντας κινδύνου για αδενοκαρκίνωμα. Η διάγνωση πρέπει πάντα να επιβεβαιώνεται από εξειδικευμένο παθολογοανατόμο, λόγω συχνών διαγνωστικών ασυμφωνιών.
Απαιτεί:
- μακροχρόνια θεραπεία με PPI
- ενδοσκοπική παρακολούθηση
- και, ανάλογα με το μήκος/δυσπλασία, συζήτηση για ενδοσκοπική θεραπεία (EMR/RFA)
Ο Barrett δεν είναι απλή ΓΟΠ — και συχνά συνυπάρχει με σημαντική κήλη ή χαλαρό LES.
Αυτοί οι ασθενείς πρέπει να ενημερώνονται και για τη δυνατότητα διορθωτικής χειρουργικής, ιδιαίτερα αν τα συμπτώματα επιμένουν.
4️⃣ Διαφραγματοκήλη
Η διαφραγματοκήλη είναι η κατάσταση όπου μέρος του στομάχου ή άλλα κοιλιακά όργανα προβάλλουν στον θώρακα, περνώντας μέσα από το φυσιολογικό άνοιγμα του διαφράγματος (οισοφαγικό τρήμα). Συνήθως συμβαίνει όταν το ανώτερο μέρος του στομάχου γλιστρά προς τα πάνω.
Η μεγάλη κήλη (>3 εκ.) εξηγεί συνεχή παλινδρόμηση, νυχτερινά επεισόδια και συχνή “αντοχή” στα PPIs.
Φαρμακευτικά μπορούμε να:
- μειώσουμε τα συμπτώματα
- θεραπεύσουμε φλεγμονή
Αλλά δεν μπορούμε να διορθώσουμε:
- τη μετατόπιση του στομάχου
- τη χαλάρωση του LES
- τη διαταραχή της γωνίας His
Σε αυτό το σημείο, η επιλογή περνάει στη μηχανική λύση:
Μετά τη δοκιμαστική θεραπεία: τι κάνουμε όταν τα συμπτώματα επιμένουν
Αν μετά από 4–8 εβδομάδες:
- τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, ή
- υποχώρησαν και μετά επανήλθαν γρήγορα, ή
- ο ασθενής εξαρτάται από καθημερινή λήψη PPI
τότε δεν συνεχίζουμε απλώς τα φάρμακα.
Χρειάζεται αξιολόγηση για:
- οισοφαγίτιδα
- Barrett
- μεγάλη διαφραγματοκήλη
- LPR
- χολική παλινδρόμηση
- ανατομική ΓΟΠ μετά από sleeve
και αν υπάρξει ανατομικό εύρημα → φαίνεται ξεκάθαρα ότι τα φάρμακα ηρεμούν τα συμπτώματα αλλά δεν διορθώνουν την αιτία.
Ο αλγόριθμος με μία ματιά
Τι αποτέλεσμα περιμένουμε από τα φάρμακα της ΓΟΠ
Η φαρμακευτική αγωγή για τη ΓΟΠ έχει συγκεκριμένη δράση: μειώνει την οξύτητα των υγρών του στομάχου που παλινδρομούν στον οισοφάγο. Αυτό τα κάνει εξαιρετικά αποτελεσματικά στον έλεγχο των συμπτωμάτων και στην επούλωση της οισοφαγίτιδας.
Το πρόβλημα είναι ότι δεν αντιμετωπίζουν την ίδια την παλινδρόμηση (δεν διορθώνουν τη βαλβίδα). Οπότε χρειάζεται μακροχόνια ή δια βίου λήψη. Συνεπώς δεν κάνουν για όλους τους ασθενείς, ούτε για όλα τα είδη παλινδρόμησης.
Η σωστή ενημέρωση για το τι περιμένουμε και σε ποιο χρονικό διάστημα είναι κρίσιμη.
Χρονικό πλαίσιο βελτίωσης
Στις περισσότερες περιπτώσεις:
- ήπια έως μέτρια συμπτώματα → βελτίωση σε 2–4 εβδομάδες
- οισοφαγίτιδα Grade A–B → ύφεση σε 4–8 εβδομάδες
- οισοφαγίτιδα Grade C–D → συχνά απαιτείται μεγαλύτερη διάρκεια και αξιολόγηση ανατομίας
Η διάρκεια βελτίωσης είναι από τα πιο σημαντικά “κλινικά μηνύματα” της ΓΟΠ:
Αν δεν υπάρξει καθαρή βελτίωση σε 4–8 εβδομάδες, πρέπει να θεωρήσουμε το ενδεχόμενο μηχανικής παλινδρόμησης.
Ποσοστό ασθενών που πραγματικά βελτιώνονται
- ~70–80% των ασθενών με τυπική, όξινη παλινδρόμηση ανταποκρίνονται καλά στα PPIs.
- ~40–50% των ασθενών με συμπτώματα LPR ανταποκρίνονται μερικώς.
- <30% βελτιώνονται όταν υπάρχει μεγάλη διαφραγματοκήλη ή ανατομική βλάβη του LES.
- Σε παλινδρόμηση μετά από sleeve, η ανταπόκριση στα φάρμακα είναι σημαντικά χαμηλότερη.
Τα φάρμακα είναι εξαιρετικά για το ΟΞΥ — όχι για τη ΡΟΗ της παλινδρόμησης.
Όταν τα συμπτώματα υποχωρούν πλήρως
Αυτό συμβαίνει σε ασθενείς με λειτουργική ΓΟΠ ή ήπια όξινη παλινδρόμηση.
Σε αυτή την ομάδα:
- τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται με PPI
- η ποιότητα ζωής βελτιώνεται
- δεν υπάρχει ένδειξη για περαιτέρω έλεγχο
Η αγωγή μπορεί να διακοπεί ή να γίνει step-down σε χαμηλότερη δόση.
Όταν τα συμπτώματα υποχωρούν και μετά επιστρέφουν
Αυτό είναι εξαιρετικά συχνό.
Και ΔΕΝ σημαίνει εθισμό στα φάρμακα — σημαίνει ότι:
- η βαλβίδα συνεχίζει να επιτρέπει παλινδρόμηση, και
- το στομάχι αντιδρά με rebound οξύτητας στα πρώτα 2–5 ημέρες μετά τη διακοπή.
Αν το rebound κρατήσει πάνω από 1 εβδομάδα, τότε:
- είναι πολύ πιθανό ότι υπάρχει ανατομική ΓΟΠ
- τα PPIs λειτουργούν μόνο ως “μαξιλάρι”
- πρέπει να εξεταστεί η ανατομία (διάφραγμα, LES, sleeve)
Σε αυτό το σημείο, πολλοί ασθενείς μπαίνουν από μόνοι τους στη “μόνιμη αγωγή”, χωρίς να έχει διευκρινιστεί αν χρειάζεται διορθωτική θεραπεία. Η χειρουργική διόρθωση είναι όμως μακράν η καλύτερη λύση σε αυτή την περίπτωση.
Όταν τα φάρμακα δεν βοηθούν επαρκώς (partial responders)
Αυτό είναι το κλασικό “γκρίζο” προφίλ:
- βελτίωση 30–60%
- αλλά παραμένει καύσος
- ή παραμένουν βήχας, καθαρίσματα, βράχνιασμα
- ή υπάρχει έντονη νυχτερινή παλινδρόμηση
- ή συμπτώματα στην ύπτια θέση
Στους περισσότερους από αυτούς, υπάρχει:
- χαλαρός LES
- μεγάλη διαφραγματοκήλη
- sleeve-related παλινδρόμηση
- ή μικτή/χολική παλινδρόμηση
Ο μόνος τρόπος να ξεκαθαρίσουμε την εικόνα είναι μέσω λειτουργικού και ανατομικού ελέγχου.
Πλήρης αποτυχία ανταπόκρισης (non-responders)
Όταν υπάρχει:
- μηδενική βελτίωση παρά σωστή δόση PPI
- νυχτερινή παλινδρόμηση
- αναγωγές “χωρίς οξύ”
- βράχνιασμα / βήχας που επιμένουν
- πόνος ή πίεση μετά τα γεύματα
- ανάγκη για Gaviscon “καθημερινά”
τότε το πρόβλημα δεν είναι το οξύ.
Είναι κατά 70–90% μηχανικό:
ιαφραγματοκήλη, χαλαρός LES, sleeve-related ροή, Barrett-related φλεγμονή
Σε αυτούς τους ασθενείς δεν αυξάνουμε PPIs — κάνουμε διάγνωση και συζητούμε λύση αιτίας.
Πότε τα φάρμακα ΔΕΝ λειτουργούν
Τα φάρμακα για ΓΟΠ είναι εξαιρετικά στο να μειώνουν το οξύ.
Αλλά δεν διορθώνουν τη βαλβίδα, δεν επαναφέρουν το στομάχι στη θέση του και δεν σταματούν τη μηχανική ροή παλινδρόμησης.
Κάποιοι ασθενείς λοιπόν δεν βελτιώνονται επειδή δεν έχουν χημικό πρόβλημα — έχουν ανατομικό.
Και εδώ τα φάρμακα αναγκαστικά αποτυγχάνουν.
Μεγάλη διαφραγματοκήλη (>3 εκ.)
[διαφραγματοκήλη & παλινδρόμηση]
Όταν η κήλη “τραβάει” τη βαλβίδα προς τον θώρακα:
- διακόπτεται ο φυσικός μηχανισμός του LES
- το διάφραγμα δεν στηρίζει πλέον το σφιγκτήρα
- η παλινδρόμηση γίνεται συνεχής, ανεξάρτητα από το οξύ
Τα PPIs ανακουφίζουν — δεν διορθώνουν την αιτία.
Δεν μπορούν να επαναφέρουν το στομάχι κάτω από το διάφραγμα.
Σοβαρή χαλάρωση LES (ανεπαρκής βαλβίδα)
Όταν ο σφιγκτήρας δεν “σφραγίζει”:
- ανεβαίνει οξύ
- ανεβαίνει τροφή
- ανεβαίνουν υγρά ακόμη κι όταν το στομάχι είναι άδειο
Δεν υπάρχει κανένα φάρμακο που “σφίγγει” τον LES.
Η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί μόνο να μειώσει το κάψιμο — όχι τη ροή.
Παλινδρόμηση μετά από Sleeve
[παλινδρόμηση μετά από sleeve]
Το sleeve:
- αυξάνει την ενδογαστρική πίεση
- μπορεί να δημιουργήσει λειτουργική στένωση
- μπορεί να προκαλέσει συστροφή
- καταργεί τη γωνία His
Σε αυτή τη συνθήκη:
- τα PPIs βοηθούν στο κάψιμο
- αλλά δεν επηρεάζουν τη ροή που ανεβαίνει προς τον οισοφάγο
Εάν ο ασθενής χρειάζεται καθημερινά PPI μετά από sleeve → υψηλή πιθανότητα μηχανικής γενεσιουργού αιτίας.
Extra-oesophageal / LPR (φαρυγγολαρυγγική παλινδρόμηση)
Εδώ η παλινδρόμηση φτάνει μέχρι λαιμό/λάρυγγα και προκαλεί:
- βήχα
- βράχνιασμα
- συχνά καθαρίσματα
- αίσθημα “κόμπου”
Επειδή το LPR είναι όξινο + μη όξινο, τα PPIs βελτιώνουν μόνο μέρος του προβλήματος.
Γι’ αυτό είναι η συχνότερη κατηγορία “PPI non-responders”.
Νυχτερινή παλινδρόμηση (nocturnal reflux)
Αν ο ασθενής ξυπνάει με:
- καούρα
- βήχα
- αναγωγή
- αίσθημα πνιγμού
τότε σχεδόν πάντα υπάρχει ανατομική αιτία (κήλη, βαλβίδα, υποκινητικότητα).
Τα φάρμακα δεν σταματούν τις “νυχτερινές εκρήξεις” παλινδρόμησης, γιατί η βαρύτητα δεν βοηθά.
Βαριά οισοφαγίτιδα (Grade C/D)
[οισοφαγίτιδα]
Η σοβαρή οισοφαγίτιδα είναι ένδειξη:
- μεγάλης κήλης
- πολύ υψηλών πιέσεων παλινδρόμησης
- συνεχούς ροής υγρών μέσα από τον LES
Τα PPIs θεραπεύουν τη φλεγμονή — όχι την αιτία που τη δημιουργεί.
Η αλήθεια για τους “PPI non-responders”
[φάρμακα ή χειρουργείο]
Οι “non-responders” δεν έχουν δύσκολη ΓΟΠ.
Έχουν λάθος θεραπεία για λάθος αιτία.
Στο 80–90% υπάρχει:
- διαφραγματοκήλη
- χαλαρός LES
- sleeve-related πίεση
- χολική παλινδρόμηση
- LPR
- ή… δεν έχουν ΓΟΠ, αλλά άλλη πάθηση (ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα, δυσκινησία, δυσπεψία).
Σε αυτές τις περιπτώσεις:
👉 Δεν αυξάνουμε το PPI
👉 Δεν αλλάζουμε μάρκα
👉 Κάνουμε σωστό έλεγχο και στοχευμένη θεραπεία
και όταν η αιτία είναι μηχανική → απλώς ανοίγει η πόρτα της διορθωτικής χειρουργικής, όχι ως “τελευταία λύση”, αλλά ως η λύση που διορθώνει την πηγή του προβλήματος.
Πόσο καιρό παίρνουμε PPI
(Nexium, Omeprazole, Pantoprazole, Esomeprazole)
Η διάρκεια θεραπείας με PPI δεν είναι ίδια για όλους.
Εξαρτάται από:
- το είδος της παλινδρόμησης
- την ύπαρξη οισοφαγίτιδας
- την ύπαρξη ανατομικής αιτίας
- το αν τα συμπτώματα επιστρέφουν μετά τη διακοπή
Παρακάτω είναι ο κλινικά σωστός τρόπος διαχείρισης.
Trial θεραπεία — 4 έως 8 εβδομάδες
Για πρώτη εμφάνιση τυπικής ΓΟΠ:
- PPI 1 φορά/ημέρα για 4 εβδομάδες
- αν υπάρχει ξεκάθαρη βελτίωση → συνέχιση 8 εβδομάδων
- μετά γίνεται προσπάθεια διακοπής
Αν τα συμπτώματα εξαφανιστούν πλήρως → δεν χρειάζεται χρόνος παραπάνω.
Αν υποτροπιάσουν → χρειάζεται γαστροσκόπηση.
Πόσο καιρό παίρνουμε PPI όταν υπάρχει οισοφαγίτιδα
- Grade A–B → 8 εβδομάδες
- Grade C–D → 8–12 εβδομάδες + έλεγχος ανατομίας (συνήθως κήλη)
- Barrett → μακροχρόνια προστασία με PPI + ενδοσκοπική παρακολούθηση
[οισοφάγος Barrett]
Σε Grade C/D ή υποτροπιάζουσα οισοφαγίτιδα, τα φάρμακα δεν είναι θεραπεία της αιτίας.
Αξιολογούμε πάντα το ενδεχόμενο χειρουργικής διόρθωσης.
[αντιπαλινδρομικές επεμβάσεις]
Step-down θεραπεία — όταν η ΓΟΠ είναι υπό έλεγχο
Όταν τα συμπτώματα έχουν βελτιωθεί:
Στόχος → η ελάχιστη αποτελεσματική δόση.
Τρόποι step-down:
- μείωση δόσης
- λήψη μέρα παρά μέρα
- μετάβαση σε H2-blocker για ήπια ημέρες
- χρήση αλγινικών μετά τα γεύματα
Αυτό είναι ασφαλές και κλινικά ενδεδειγμένο.
On-demand θεραπεία — όταν η ΓΟΠ είναι ήπια / περιστασιακή
Για ασθενείς με:
- ήπια συμπτώματα
- επεισοδιακή καούρα
- χωρίς οισοφαγίτιδα
Η χρήση PPIs όποτε χρειάζεται (1–2 ημέρες) είναι απόλυτα ασφαλής.
Κατάλληλο μοντέλο για λειτουργική παλινδρόμηση.
Τι σημαίνει όταν χρειάζεσαι PPI “για πάντα”
Αυτό είναι το σημείο όπου γίνεται το κλινικό λάθος.
Η ανάγκη για χρόνια καθημερινή αγωγή ΔΕΝ σημαίνει ότι η ΓΟΠ είναι “δύσκολη”.
Σημαίνει ότι:
- υπάρχει ανατομικό πρόβλημα που δεν επιδέχεται φαρμακευτική θεραπεία
- η βαλβίδα δεν λειτουργεί
- ή υπάρχει μεγάλη διαφραγματοκήλη
- ή sleeve-related παλινδρόμηση
[παλινδρόμηση μετά από sleeve]
Σε αυτή την περίπτωση, τα φάρμακα απλώς ηρεμούν τα συμπτώματα ενώ:
- η παλινδρόμηση συνεχίζεται
- η κήλη μπορεί να μεγαλώνει
- η οισοφαγίτιδα μπορεί να επανέρχεται
- ο ασθενής εγκλωβίζεται σε δια βίου θεραπεία χωρίς λύση
Αυτό είναι το σημείο όπου πρέπει να μπει στο τραπέζι η διορθωτική αντιμετώπιση της αιτίας.
Το rebound hyperacidity — δεν είναι “εξάρτηση”
Αν τα συμπτώματα επιστρέψουν όταν κόβεται το PPI, αυτό δεν οφείλεται σε εθισμό.
Οφείλεται σε:
- προσωρινή υπερπαραγωγή οξέος
- ευαισθητοποιημένο οισοφάγο
- συνεχιζόμενη μηχανική παλινδρόμηση
Το rebound κρατά 3–7 ημέρες.
Αν κρατά πάνω από 1 εβδομάδα, η αιτία είναι ανατομική — όχι χημική.
Ειδικά Σενάρια Παλινδρόμησης
Η κλασική ΓΟΠ έχει προβλέψιμη συμπεριφορά.
Όμως υπάρχουν υποκατηγορίες όπου η παλινδρόμηση δεν ακολουθεί τους συνηθισμένους κανόνες και η αντιμετώπιση πρέπει να προσαρμοστεί.
Παρακάτω είναι τα σημαντικότερα “ειδικά σενάρια”.
Παλινδρόμηση μετά από Sleeve
Η παλινδρόμηση μετά από sleeve είναι συχνή. Μπορεί να επιδεινώσει προϋπάρχουσα ΓΟΠ ή να εμφανιστεί για πρώτη φορά μετά την επέμβαση. Αυτό οφείλεται στις ανατομικές αλλαγές του μανικιού, στην αύξηση της γαστρικής πίεσης και στη διαταραχή του φυσικού αντιπαλινδρομικού μηχανισμού. Τα συμπτώματα —καούρα, ξινίλες, παλινδρόμηση, πνίξιμο τη νύχτα— χρειάζονται σωστή αξιολόγηση, γιατί η αντιμετώπιση δεν είναι πάντα φαρμακευτική.
Αιτίες παλινδρόμησης μετά το Sleeve
- Ανατομικές αλλαγές του μανικιού: λειτουργική στένωση, γωνίωση ή συστροφή που αυξάνουν την πίεση προς τα πάνω.
- Διαφραγματοκήλη: μικρές, προϋπάρχουσες κήλες συχνά αποκαλύπτονται ή επιδεινώνονται μετά την επέμβαση.
- Διαταραχή του κάτω οισοφαγικού σφιγκτήρα: η απώλεια του γαστρικού θόλου μειώνει τον φυσικό φραγμό στο οξύ.
- Αυξημένη ενδογαστρική πίεση: το στενό μανίκι λειτουργεί σαν «υψηλής πίεσης» σωλήνας, προωθώντας περιεχόμενο προς τον οισοφάγο.
Μετά το γαστρικό μανίκι η παλινδρόμηση μπορεί να οφείλεται σε:
- αυξημένη ενδογαστρική πίεση
- διάταση ή συστροφή του sleeve
- λειτουργική στένωση
- νέα διαφραγματοκήλη
Τι κάνουν τα φάρμακα εδώ
- μειώνουν το κάψιμο
- θεραπεύουν τυχόν οισοφαγίτιδα
Τι ΔΕΝ μπορούν να διορθώσουν
- τη μηχανική πίεση του sleeve
- τη συστροφή ή στένωση
- την αλλαγή της ανατομίας και της βαλβίδας
Πότε χρειάζεται επανεκτίμηση
- έντονα συμπτώματα παρά τη μέγιστη δόση PPI
- νυχτερινή παλινδρόμηση
- καθημερινή ανάγκη για Gaviscon/αλγινικά
- αναγωγές χωρίς οξύ
Σε πολλές περιπτώσεις, η λύση είναι η μετατροπή sleeve → bypass ή η επιλογή της επέμβασης LINX, ανάλογα με την ανατομία.
Χολική Παλινδρόμηση (Bile Reflux)
Η παλινδρόμηση χολής είναι η επιστροφή χολικών υγρών από το δωδεκαδάκτυλο προς το στομάχι και —σε ορισμένες περιπτώσεις— προς τον οισοφάγο. Ονομάζεται «δωδεκαδακτυλογαστροοισοφαγική παλινδρόμηση» (ΔΓΟΠ).
Η εικόνα μοιάζει με ΓΟΠ, αλλά δεν είναι ΓΟΠ. Οι ασθενείς συνήθως περιγράφουν κάψιμο στο επιγάστριο, πικρή/μεταλλική γεύση, ναυτία και δυσφορία μετά τα γεύματα. Η χολή είναι ιδιαίτερα ερεθιστική για τον γαστρικό και οισοφαγικό βλεννογόνο, ακόμη και όταν δεν υπάρχει υψηλή οξύτητα.
Η χολική παλινδρόμηση μπορεί να εμφανιστεί μετά από χολοκυστεκτομή ή άλλες επεμβάσεις στο ανώτερο πεπτικό, αλλά και χωρίς προηγούμενο χειρουργείο.
Η παλινδρόμηση εδώ δεν είναι όξινη. Γι’ αυτό τα PPIs δεν έχουν καμία επίδραση στο περιεχόμενο — απλώς μειώνουν το οξύ, όχι τη χολή.
Ύποπτα συμπτώματα για παλινδρόμηση χολής
- καυστική/πικρή γεύση
- ενόχληση που δεν σχετίζεται με φαγητά
- έξαρση μετά από χολοκυστεκτομή
- μηδενική ανταπόκριση σε PPI
Τι βοηθά
- UDCA (επικουρικά)
- αλγινικά
- δίαιτα χαμηλών λιπαρών
Πότε χρειάζεται έλεγχος
- επίμονη πικρή γεύση
- οισοφαγίτιδα στην ενδοσκόπηση
- συμπτώματα που εμποδίζουν ύπνο/σίτιση
LPR – Φαρυγγολαρυγγική Παλινδρόμηση
Τι είναι η λαρυγγοφαρυγγική παλινδρόμηση (LPR)
Η LPR είναι παλινδρόμηση που φτάνει πάνω από τον οισοφάγο, στον φάρυγγα και τον λάρυγγα. Δεν χρειάζεται να είναι έντονα όξινη για να δημιουργήσει πρόβλημα. Προκαλεί βραχνάδα, χρόνιο βήχα, αίσθημα κόμπου στον λαιμό, υπερβολική βλέννα και συχνή ανάγκη καθαρισμού της φωνής. Σε αντίθεση με την κλασική ΓΟΠ, μπορεί να εμφανιστεί χωρίς καούρα.
Τρία βασικά χαρακτηριστικά που την ξεχωρίζουν
- Σιωπηλή: Πολλοί ασθενείς δεν έχουν καθόλου καούρα· γι’ αυτό συχνά καθυστερεί η διάγνωση.
- Φλεγμονώδης: Ακόμη και μικρές ποσότητες παλινδρόμησης μπορούν να προκαλέσουν έντονο ερεθισμό στον λάρυγγα. Ο ιστός εκεί δεν είναι φτιαγμένος να αντέχει οξύ.
- Με «αθώα» συμπτώματα: Βραχνάδα, κόμπος στον λαιμό και χρόνιος βήχας συχνά αποδίδονται σε άγχος, αλλεργίες ή «κακή χρήση της φωνής». Στην πράξη, LPR μέχρι αποδείξεως του εναντίου.
Γιατί τα PPIs βοηθούν μερικώς
- το LPR είναι συχνά μικτής φύσης (όξινη + μη όξινη παλινδρόμηση)
- ο λάρυγγας είναι εξαιρετικά ευαίσθητος → μικρές ποσότητες προκαλούν μεγάλα συμπτώματα
Τι βοηθά
- PPI + αλγινικά (συνδυαστική αγωγή)
- αποφυγή late meals
- διαχείριση βάρους
- αποφυγή καφέ/αλκοόλ πριν τον ύπνο
- ύπνος με ανύψωση κεφαλής
Πότε χρειάζεται παραπομπή
- βράχνιασμα που επιμένει
- άτυπα συμπτώματα
- υποψία ογκολογικής βλάβης (σπάνιο αλλά σημαντικό)
“Refractory GERD” – Ανθεκτική ΓΟΠ
Ο όρος “ανθεκτική ΓΟΠ” παραπλανά. Δίνει την εντύπωση μιας πάθησης που «νικά» οποιαδήποτε θεραπεία, ενώ στις περισσότερες περιπτώσεις αυτό που αποτυγχάνει δεν είναι η θεραπεία — είναι η διάγνωση. Με τα σύγχρονα διαγνωστικά εργαλεία (24ωρη pH/impedance, HRM, γαστροσκόπηση με σωστή ερμηνεία) σχεδόν πάντα μπορούμε να καταλάβουμε τι προκαλεί τα συμπτώματα.
Και όταν ξέρεις την αιτία, υπάρχει και λύση. Μερικές φορές είναι φαρμακευτική. Άλλες φορές είναι χειρουργική. Το πραγματικό πρόβλημα συνήθως ξεκινά όταν είτε ο γιατρός είτε ο ασθενής αποφεύγει την κατάλληλη επιλογή: επιμονή σε αναποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή επειδή «φοβόμαστε» το χειρουργείο, ή το αντίστροφο — προώθηση χειρουργικής λύσης σε περιπτώσεις όπου η σωστή φαρμακευτική θεραπεία αρκεί.
Η “ανθεκτική ΓΟΠ” δεν είναι αδιέξοδο. Είναι κακώς στοχευμένη θεραπεία πάνω σε κακώς καθορισμένη διάγνωση.
Πιθανές αιτίες
- λάθος διάγνωση
- μεγάλη διαφραγματοκήλη
- χαλάρωση LES
- χολική παλινδρόμηση
- LPR
- υποκινητικότητα οισοφάγου
Τι χρειάζεται
- ενδοσκόπηση
- pH/impedance 24h
- μανόμετρηση υψηλής ευκρίνειας
- επανεκτίμηση ανατομίας
Barrett / Δυσπλασία
Ο οισοφάγος Barrett είναι μια κατάσταση όπου το φυσιολογικό πλακώδες επιθήλιο του οισοφάγου αντικαθίσταται από εντερικού τύπου επιθήλιο (εντερική μεταπλασία) λόγω χρόνιας έκθεσης σε παλινδρομικό οξύ. Η μεταπλασία αυτή δεν είναι καρκίνος, αλλά είναι το υπόστρωμα πάνω στο οποίο μπορεί να αναπτυχθεί δυσπλασία και —σε ορισμένες περιπτώσεις— αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου.
- Τα PPI μειώνουν τον κίνδυνο εξέλιξης.
- Απαιτείται παρακολούθηση σύμφωνα με τα πρωτόκολλα.
- Σε δυσπλασία → ενδοσκοπική θεραπεία (RFA, EMR).
Σε υποτροπιάζουσα φλεγμονή ή μεγάλη κήλη πρέπει να αξιολογείται και η χειρουργική διόρθωση.
Ασθενής που παίρνει PPI “μόνος του” για χρόνια
Η μακροχρόνια «αυτοθεραπεία» με PPI είναι εξαιρετικά συχνή. Πολλοί συνεχίζουν μια αγωγή που κάποτε τους χορηγήθηκε για προσωρινή χρήση — ή, ακόμη χειρότερα, παίρνουν φάρμακα επειδή «βοήθησαν» κάποιον φίλο ή συγγενή με παρόμοια συμπτώματα. Το πρόβλημα δεν είναι τα PPI· είναι ο τρόπος που χρησιμοποιούνται.
Τα φάρμακα για τη ΓΟΠ είναι γενικά ασφαλή, αλλά πρέπει να δίνονται μετά από σωστή κλινική εκτίμηση και γνώση ολόκληρου του ιατρικού ιστορικού. Χωρίς αυτό, αυξάνεται ο κίνδυνος παρενεργειών — και το χειρότερο: το ότι «δουλεύουν» μπορεί απλώς να σημαίνει ότι καλύπτουν τα συμπτώματα ενός προβλήματος που χρειάζεται έλεγχο. Η ανακούφιση δεν είναι διάγνωση.
Τι αξιολογούμε
- μήπως δεν έχει ΓΟΠ αλλά άλλη πάθηση
- ελλείψεις Β12 / Mg
- ανάγκη για step-down ή on-demand θεραπεία
- μήπως υπάρχει ανατομική ΓΟΠ που παραμένει αδιάγνωστη
“Το στομάχι σου δεν χρειάζεται φάρμακο· χρειάζεται διάγνωση.”
ΓΟΠ στην Εγκυμοσύνη
Η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση στην εγκυμοσύνη είναι εξαιρετικά συχνή — εμφανίζεται σε έως και 80% των εγκύων. Οφείλεται κυρίως στις ορμόνες της εγκυμοσύνης (ιδίως την προγεστερόνη), οι οποίες χαλαρώνουν τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα, καθώς και στην αυξανόμενη πίεση που ασκεί η μήτρα στο στομάχι. Το αποτέλεσμα είναι καούρα, ξινίλες και παλινδρόμηση, ιδιαίτερα μετά τα γεύματα και όταν η γυναίκα ξαπλώνει.
Γιατί συμβαίνει
- Ορμόνες: Η προγεστερόνη χαλαρώνει τον κάτω οισοφαγικό σφιγκτήρα, επιτρέποντας την ευκολότερη παλινδρόμηση.
- Πίεση από τη μήτρα: Το στομάχι πιέζεται προς τα πάνω όσο μεγαλώνει το έμβρυο.
- Βραδύτερη γαστρική κένωση: Οι ίδιες ορμόνες επιβραδύνουν την πέψη, αφήνοντας το στομάχι «γεμάτο» για περισσότερη ώρα.
Πώς αντιμετωπίζεται
Η αντιμετώπιση είναι συνήθως απλή και ασφαλής:
- Μικρά και συχνά γεύματα
- Αποφυγή όξινων/λιπαρών/πολύ πικάντικων τροφών
- Αποφυγή ύπνου αμέσως μετά το φαγητό
- Ανύψωση κεφαλής στο κρεβάτι
- Αντιόξινα και αλγινικά, τα οποία θεωρούνται ασφαλή στην εγκυμοσύνη
- Αν χρειαστεί, μπορούν να χρησιμοποιηθούν PPI με πολύ καλό προφίλ ασφάλειας (όπως το omeprazole), πάντα με καθοδήγηση ιατρού
Πότε να ζητηθεί ιατρική εκτίμηση
- Επίμονα ή πολύ έντονα συμπτώματα
- Έμετοι, απώλεια βάρους ή δυσφαγία
- Συμπτώματα που επηρεάζουν το φαγητό ή τον ύπνο
Ασθενής σε κορτιζόνη ή αντιφλεγμονώδη
Τα συμπτώματα μοιάζουν συχνά με ΓΟΠ, αλλά:
- μπορεί να υπάρχει φαρμακευτική γαστρίτιδα
- μπορεί να υπάρχει έλκος
- μπορεί να υπάρχει ισχυρός βλεννογονικός ερεθισμός
→ Απαιτείται πιο επιθετική προστασία και διαγνωστική διερεύνηση.
Συχνές Ερωτήσεις - FAQ
Ποιο είναι το καλύτερο φάρμακο για παλινδρόμηση;
Δεν υπάρχει ένα “καλύτερο” για όλους.
- Για τους περισσότερους → PPI (omeprazole, esomeprazole, pantoprazole).
- Για ήπια/σποραδικά συμπτώματα → H2-blockers ή αλγινικά.
- Για άμεση ανακούφιση → αντιόξινα.
Το ιδανικό φάρμακο εξαρτάται από τον τύπο παλινδρόμησης: όξινη, LPR, χολική, sleeve-related.
[παλινδρόμηση μετά από sleeve]
Τι να πάρω για παλινδρόμηση που με πιάνει ξαφνικά;
Για γρήγορη ανακούφιση:
- αλγινικά (π.χ. Gaviscon)
- αντιόξινα
Αν τα επεισόδια επαναλαμβάνονται → χρειάζεται PPI trial 2–4 εβδομάδων. Αν δεν υπάρξει βελτίωση → έλεγχος.
Πόσο καιρό μπορώ να παίρνω Nexium ή άλλο PPI;
- Τυπική ΓΟΠ → 4–8 εβδομάδες
- Οισοφαγίτιδα → 8 εβδομάδες
- Barrett → μακροχρόνια, με παρακολούθηση
- Περιστασιακά συμπτώματα → on-demand
Δεν υπάρχει “εθισμός”.
Υπάρχει rebound 3–7 ημερών όταν κόβεται απότομα.
Τα PPI έχουν σοβαρές παρενέργειες;
Στους περισσότερους → όχι.
Ήπιες:
- φούσκωμα
- πονοκέφαλος
- αλλαγές στις κενώσεις
Σε μακροχρόνια χρήση → έλεγχος B12 & Mg.
Μύθος: Δεν προκαλούν καρκίνο (επιβεβαίωση FDA/EMA).
Τα χάπια παλινδρόμησης θεραπεύουν το πρόβλημα;
Ανακουφίζουν καούρα + θεραπεύουν οισοφαγίτιδα.
Δεν διορθώνουν τη βαλβίδα → η παλινδρόμηση μπορεί να συνεχίζεται.
[οισοφαγίτιδα – τι σημαίνει]
6. Τι φάρμακα υπάρχουν για χολική παλινδρόμηση;
- UDCA (επικουρικά)
- αλγινικά
- δίαιτα χαμηλών λιπαρών
Τα PPI δεν βοηθούν, γιατί η χολή δεν είναι οξύ.
Τι να κάνω αν η παλινδρόμηση ξεκίνησε μετά από sleeve;
PPIs → ανακουφίζουν, δεν διορθώνουν:
- την πίεση του sleeve
- τη στένωση
- τη συστροφή
Αν επιμένουν τα συμπτώματα:
- γαστροσκόπηση
- έλεγχος για λειτουργική στένωση/συστροφή
- συζήτηση για sleeve→bypass ή LINX
[παλινδρόμηση μετά από sleeve]
Πότε πρέπει να κάνω γαστροσκόπηση για παλινδρόμηση;
Όταν υπάρχει:
- δυσφαγία
- απώλεια βάρους
- αιμορραγία/αναιμία
- βράχνιασμα που επιμένει
- συμπτώματα που δεν περνούν μετά 4–8 εβδομάδες PPI
- παλινδρόμηση μετά από sleeve
- υποψία χολικής/μη όξινης παλινδρόμησης
[ΓΟΠ – πλήρης οδηγός]
Τι βοηθά στη νυχτερινή παλινδρόμηση;
- PPI πρωί
- αλγινικά πριν τον ύπνο
- ανύψωση κεφαλής
- αποφυγή τροφής 3 ώρες πριν
- έλεγχος για μεγάλη διαφραγματοκήλη (συχνό αίτιο)
Πώς ξεχωρίζω αν η παλινδρόμηση είναι χολική;
Ύποπτη όταν:
- γεύση πικρή/καυστική
- συμπτώματα με άδειο στομάχι
- μηδενική ανταπόκριση σε PPI
- έναρξη μετά από χολοκυστεκτομή
Είναι ασφαλή τα φάρμακα στην εγκυμοσύνη;
Ναι.
Πρώτη επιλογή:
- αλγινικά
- αντιόξινα
Ασφαλή PPI: omeprazole, esomeprazole.
Αποφεύγονται προκινητικά μακροχρόνια.
Υπάρχουν “φυσικά” μέτρα που βοηθούν;
Ναι, επικουρικά:
- ανύψωση κεφαλής
- μικρά συχνά γεύματα
- αποφυγή late meals
- περιορισμός καφέ/αλκοόλ/σοκολάτας
Δεν αντικαθιστούν τα φάρμακα αν υπάρχει φλεγμονή ή ανατομική αιτία.
Πρέπει να κάνω εξετάσεις πριν ξεκινήσω φάρμακα;
Για τυπική ΓΟΠ → πρώτα γίνεται PPI trial.
Χρειάζεται έλεγχος όταν:
- τα συμπτώματα είναι άτυπα
- υπάρχουν red flags
- υπάρχει ιστορικό sleeve
- υπάρχει νυχτερινή παλινδρόμηση
- υπάρχει υποψία χολικής/μη όξινης παλινδρόμησης
Τι εξετάσεις χρειάζονται αν τα φάρμακα δεν βοηθούν;
- γαστροσκόπηση
- pH–impedance 24h (αν η ενδοσκόπηση είναι φυσιολογική)
- μανομετρία οισοφάγου
Δεν αυξάνουμε δόσεις και δεν “αλλάζουμε PPI” χωρίς έλεγχο.
Πρέπει να παίρνω PPI για χρόνια;
Μόνο από προσωπική επιλογή. Εαν χρειάζεται μακροχρόνια αγωγή, τότε η χειρουργική αντιμετώπιση είναι σαφώς καλύτερη επιλογή.
Μακροχρόνια αγωγή → μόνο όταν:
- έχει αποκλειστεί Barrett
- έχει αποκλειστεί σημαντική ανατομική βλάβη
- έχει συζητηθεί η χειρουργική επιλογή
Στις περισσότερες περιπτώσεις η φαρμακευτική αγωγή πρέπει είτε να διακοπεί είτε να απαιτείται μόνο περιστασιακά και σπάνια.
Σχετικά με τον συγγραφέα
Ο Δρ. Στέφανος Λαζαρίδης είναι γενικός χειρουργός με εξειδίκευση στη βαριατρική και ελάχιστα επεμβατική χειρουργική.
Εκπαιδεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο με τρία fellowships σε King’s College Hospital, Whittington Hospital και St. George’s University Hospital.
Διετέλεσε Διευθυντής (Consultant) στο NHS με εμπειρία στη χειρουργική παχυσαρκίας και τις επιπλοκές της. Πιστεύει στην εξατομικευμένη φροντίδα, στη διαφάνεια και στην ανοιχτή σχέση με τους ασθενείς.
Μότο του: «Εξειδίκευση και Εμπειρία».
